Her kültür kendi bayramlarını ve geleneklerini zamanla geliştirir. Bu bayramlar sadece eğlenmek için değil, tarihsel hafızayı canlı tutmak, toplumsal bağları kuvvetlendirmek ve kültürel değerleri sonraki nesillere aktarmak için de büyük önem taşır. Dünyanın dört bir yanında, bazen rengârenk bazen de ürkütücü geleneklerle kutlanan bu özel günler, insanlık tarihine eşsiz bir zenginlik katar.
Holi Festivali – Hindistan: Renklerin Dansı
Hindistan’da her yıl Mart ayında kutlanan Holi, “renklerin festivali” olarak bilinir ve baharın gelişi ile birlikte kötülüğün iyilik karşısında yenilgisini simgeler. Festival boyunca insanlar, birbirlerine renkli tozlar (gulal) ve su fırlatır. Şehirler adeta dev bir tuvale dönüşür; her yaştan insan boyalı, ıslak ve gülümseyerek sokaklarda dans eder.
Ritüel, festivalden önce gece yakılan dev ateşle başlar. Holika Dahan adı verilen bu tören, mitolojik bir hikâyeye dayanır: Kral Hiranyakashipu’nun oğlu Prahlad’ı yakmak isteyen kötü Holika’nın kendisi yanar, Prahlad kurtulur. Ateşin etrafında yapılan dualar ve danslar, arınmayı simgeler.
Kadınlar geleneksel saree, erkeklerse genellikle beyaz kurta-pyjama giyer. Beyaz giysiler, üzerlerine atılan rengin daha net görünmesini sağlar. Büyük şehirlerde sokaklarda DJ’ler eşliğinde dans partileri düzenlenirken, kırsal kesimlerde daha geleneksel oyunlar oynanır. Tatlı olarak “gujiya” ikram edilir ve “bhang” (kenevirle yapılan geleneksel bir içecek) tüketilir.
La Tomatina – İspanya: Domates Savaşları
Her yıl Ağustos ayının son Çarşamba günü, İspanya’nın Buñol kasabasında düzenlenen La Tomatina, dünyadaki en çılgın ve eğlenceli festivallerden biridir. Katılımcılar, yaklaşık bir saat boyunca birbirlerine tonlarca domates fırlatır. Bu gelenek 1945’te bir karnaval sırasında çıkan kavga sırasında, sokakta bulunan domateslerle başlayan bir olaydan doğmuştur.
Sabah saatlerinde kamyonlar dolusu domates kasabanın meydanına getirilir. Festivale gelen on binlerce kişi, saat 11.00’de domates yağmuruna başlar. Kurallar gereği domateslerin önceden ezilmesi gerekir; bu, kimsenin yaralanmaması için alınmış bir önlemdir.
Katılımcılar genellikle eski tişörtler ve gözlük takarak hazırlanır, çünkü festival sonunda herkes baştan ayağa domatesle kaplı olur. Festival sonrasında ise itfaiye hortumlarıyla sokaklar yıkanır; halk, meydanı neredeyse ilk haline getirir. Turistlerin akın ettiği bu festival, İspanya’nın hem yerel hem de uluslararası düzeyde en dikkat çekici geleneklerinden biri haline gelmiştir.
Día de los Muertos – Meksika: Ölümle Barışmak
Día de los Muertos, yani “Ölüler Günü”, her yıl 31 Ekim – 2 Kasım arasında kutlanır. Ancak bu bayram, batıdaki Cadılar Bayramı gibi korkutucu değildir; aksine, ölen yakınlarla bağ kurmayı ve onları anmayı amaçlar. Meksika’nın birçok bölgesinde büyük coşkuyla kutlanan bu gelenek, UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras olarak tanınmıştır.
Kutlamaların kalbinde ofrenda (sunaklar) bulunur. Aileler evlerinde kurdukları sunaklara, ölen sevdiklerinin fotoğraflarını, sevdiği yemekleri, içkileri, mumları ve “pan de muerto” (ölü ekmeği) gibi geleneksel yiyecekleri yerleştirir. Renkli “papel picado” kâğıt süslemeleriyle sunaklar süslenir.
Kimi şehirlerde insanlar iskelet makyajı yapar ve geleneksel kıyafetler giyerek sokaklarda yürüyüşe çıkar. En bilinen figürlerden biri La Catrina, şık şapkalı kadın iskeletidir. Bu sembol, ölümün sıradan ve herkes için kaçınılmaz olduğunu anlatır. Mezarlıklar ziyaret edilir, müzik eşliğinde sohbet edilir ve ölenlerle “bir geceliğine” buluşulmuş gibi davranılır.
Carnaval – Brezilya: Ritim, Dans ve Coşku
Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenen Carnaval, dünyanın en büyük ve en çarpıcı karnavallarından biridir. Hristiyanlık takvimine göre, Paskalya öncesi perhiz dönemi olan Lent’in başlamasından önce kutlanır. Beş gün süren festival boyunca sokaklar adeta dans pistine döner.
Samba okulları, aylar öncesinden devasa geçit törenleri için hazırlık yapar. Binlerce dansçı, renkli tüylerle süslenmiş gösterişli kostümleriyle geçitlerde yer alır. Her okul, belirli bir temayı işleyerek müzik, dans ve koreografiyle jürinin karşısına çıkar. Geçitler Sambadrome adı verilen büyük arenalarda yapılır ve milyonlarca kişi tarafından izlenir.
Sokak partileri (blocos) ve canlı müzik gösterileriyle tüm şehir bir festival havasına bürünür. Kadın dansçılar çoğunlukla yüksek topuklu ayakkabılar ve vücutlarını neredeyse tamamen kaplayan taşlı, tüllü kıyafetler giyerken; erkekler daha sade ama temaya uygun kostümlerle sahne alır. Bu festival, sadece dans değil, aynı zamanda Brezilya’nın sosyal yapısını ve yaratıcılığını da yansıtır.
Obon Festivali – Japonya: Atalara Saygı
Japonya’da her yıl Temmuz ve Ağustos aylarında düzenlenen Obon, ölmüş ataların ruhlarının dünyaya döndüğüne inanılan kutsal bir dönemdir. Festival, Budist inançlarına dayanır ve aile bağlarını, anma ritüellerini vurgular.
Festivalin en bilinen etkinliği, bon odori adı verilen danslardır. Kadınlar geleneksel yukata (ince yazlık kimono) giyer ve tahta sandaletler (geta) ile dans ederler. Müzik eşliğinde yapılan bu danslar, ataların ruhlarını onurlandırmak ve toplulukla bağ kurmak içindir.
Mezarlıklar ziyaret edilir, mezarlar temizlenir ve dualar okunur. Geceleri, nehir veya göllere bırakılan fenerler (tōrō nagashi) ile ataların ruhlarının dünyaya döndüğü ve tekrar uğurlandığına inanılır. Festival, huzur, sükûnet ve derin bir duygusallık taşır.
Up Helly Aa – İskoçya: Vikinglerin Işığı
Ocak ayının son Salı günü, İskoçya’nın Shetland Adalarında kutlanan Up Helly Aa, Viking tarihini canlandıran bir festivaldir. 19. yüzyılda başlamış olsa da, kökleri çok daha eskiye dayanır. Festivalde erkekler, geleneksel Viking kıyafetleri giyer ve ellerinde meşalelerle yürüyüş yapar. Kadınlar da süslenerek yürüyüşe katılır ama genellikle yardımcı rollerdedir.
Gece boyunca süren yürüyüş, tahta bir Viking gemisinin sembolik olarak yakılmasıyla son bulur. Bu ritüel, eski pagan geleneklerinden esinlenmiş ve kışın sonunu simgeler. Festival boyunca halk şarkıları söylenir, hikâyeler anlatılır ve bolca içki tüketilir. Shetland kültürünü yaşatan bu etkinlik, küçük bir ada halkının tarihine duyduğu saygının göstergesidir.
Dünyanın farklı köşelerinde düzenlenen bu renkli, eğlenceli ve bazen hüzünlü festivaller, sadece geleneksel eğlenceler değildir. Onlar, halkların inançlarını, tarihlerini, sosyal bağlarını ve kültürel derinliğini yansıtan eşsiz törenlerdir. Birçok festival sadece yerel halk için değil, aynı zamanda dünya çapında turistlerin ilgisini çeken kültürel deneyimlerdir. Her biri, yaşamın farklı yönlerini kutlar: renkleri, ritüeli, geçmişi, geleceği, ölümü ve yaşamı…
#DünyaFestivalleri #KültürelMiras #HoliFestivali #LaTomatina #DíaDeLosMuertos #Carnaval #Obon #UpHellyAa #GelenekselKutlamalar